Wapen van de week: de kroongetuige

Als makers van de serie Wapen van de week kunnen we niet om de actualiteit heen. Want zelden lijkt justitie een doeltreffender 'wapen' in te hebben gezet als in het Passage-proces. Als gevolg van het inzetten van twee criminelen die zich tegen hun soortgenoten durfden te keren, kon het Gerechtshof in Amsterdam afgelopen week onder meer vier maal levenslang vonnissen. 

Vooralsnog lijkt het er op dat de meest besproken uitspraak - het levenslang voor Dino Soerel - zeker tot een cassatie-gang naar de Hoge Raad gaat leiden. En wat daar uit zal rollen weten we nog niet.

Op dit moment geldt gewoon dat het OM met raak heeft geschoten, in een zaak die bijna tien jaar heeft geduurd. Cruciaal vormde de medewerking van eerst Peter La Serpe. Een kleine crimineel die een grote vrienschap had opgebouwd met zijn Scientology Church-maatje slash huurmoordenaar Jesse Remmers. Mede door de uitspraken van Peter kreeg Jesse ook deze week levenslang.

De tweede kroongetuige diende zich pas in 2014 aan. Dat was beroepscrimineel Fred Ros. Iemand die zelf al tot dertig jaar gevangenisstraf was veroordeeld in eerste aanleg van het Passage-proces. Hij zou direct contact hebben gehad met zijn opdrachtgevers, te weten Ali Akgün en Dino Soerel. Hij noemde ook Willem Holleeder en Stanley Hillis als opdrachtgevers, maar had geen persoonlijk contact met ze.

Peter La Serpe en Fred Ros zijn - hoe je ook over ze mag denken - twee historische figuren in de Nederlandse misdaadgeschiedenis. Ze zijn de Hollandse equivalent van 'Sammy the Bull' Gravano en de palingversie van Thomas Bruscetta. De eerste bracht New Yorkse misdaadgodfather John Gotti ten val door tegen hem te getuigen. De tweede bracht Siciliaans maffiakopstuk Toto Riina ten val, als ook vele andere 'mannen van eer'. 

Dit is ook precies waarom justitie met La Serpe en Ros in zee is gegaan: met kroongetuigen kun je grote maffiaorganisaties aan pakken. Met boeven pak je boeven.

Toch is er een verschil. Of eigenlijk; zijn er meerdere verschillen.'Sammy The Bull' was niet zomaar iemand. Hij stond aan de top van de New Yorkse Gambino-familie en was zelf schuldig aan vele moorden. Fred Ros komt daar wel een beetje in de buurt, hij was een moordmakelaar. Maar aan de top van de misdaadladder stond hij niet. Peter La Serpe was al helemaal geen grote jongen. Hij liep mee met Jesse Remmers en hoorde zo wel eens wat.

Maakt ze dat mindere kroongetuigen? Nee, afgaande op het resultaat niet. Toppers in de misdaad krijgen hiermee een enorme douw: Ali Akgun, Dino Soerel en straks wellicht ook Willem Holleeder, wiens liquidatieproces begin 2018 inhoudelijk aanvangt.

De Amerikaanse autoriteiten verdachten Salvatore Gravano van een twintigtal liquidaties toen ze hem in de vroege jaren negentig van de vorige eeuw op pakten. En ze hielden hem daarbij voor de gek: men liet een geluidsopname horen waarop John Gotti negatief over hem sprak. En zei daarbij dat Gotti ook zo'n tape had, maar dan met hem - Sammy The Bull - erop, die op zijn beurt weer nare dingen zei over Gotti. Dat laatste was niet waar.

Toch gaf het de onwetende Gravano het idee dat hij mee moest werken aan een getuigenprogramma. Hij wilde die Gotti betaald zetten. Natuurlijk was het ook een fijn idee om zelf onder een nieuwe identiteit een nieuw leven te kunnen beginnen.

'Sammy The Bull' Gravano is nog altijd in leven. Nadat hij zijn kroongetuigenis had afgelegd, en Gotti kon worden gestraft begon hij een nieuw crimineel leven en werd in 2002 opgepakt voor xtc-smokkel. Hij zit nu een gevangenisstraf van 19 jaar uit. Binnenkort zal hij vrijkomen, en uiteraard zal hij om zich heen moeten kijken. Al hebben veel gangsters ook wel een soort respect voor Sammy, de overlever, die zelfs een biografie liet verschijnen: het extreem goed leesbare Underboss dat in Nederland is uitgekomen bij Lebowski Publishers (van Astrid, van Judas.)

Zo zou het Fred Ros en La Serpe ook kunnen verlopen. Maar we denken dat die twee toch zelden het 'respect' terug kunnen winnen, zoals Sammy The Bull dat kon. Die was uiteindelijk heel eerlijk over zijn misdaden en zijn verradersrol. Geen ingewikkelde verklaringen van zijn kant. Dat, opgeteld bij het feit dat ze hem hadden gefopt telde natuurlijk ook wel een beetje mee in de herwaardering in het milieu en in de publieke opinie.